Kahve, günümüz dünyasında hemen herkes için vazgeçilmez içeceklerin başında geliyor. Sabahları uyandığımızda bir fincan kahve içmeden kendimize gelemiyoruz. Arkadaşlarımızla yaptığımız sohbetlerin ya da tek başımızayken okuduğumuz kitapların en güzel eşlikçisi yine kahve oluyor. Soğuk günlerde içimizi ısıtırken, yaz sıcaklarında serinlemek için de yine iyi bir alternatif oluyor.
Geleneksel kültürümüzde önemli bir yeri olsa da ancak son yıllarda, üçüncü nesil kahve dükkanlarının popüler olmasıyla her yerde kahve içebiliyoruz. Demleme tekniklerinin gelişmesi sayesinde damak tadımıza en uygun kahveleri istediğimiz haliyle bulabiliyoruz. Hayatımızın her noktasına bu kadar girdikten sonra, kahve ile ilgili daha çok bilgi sahibi olmak istiyoruz. Bunun için araştırmalar yapıp temel bilgileri öğrenmek, sevdiğimiz kahveleri daha bilinçli olarak seçmemizi sağlıyor.
Kahve hakkında edinmek istediğimiz bilgilerin başında da kahvenin nerede yetiştiği konusu geliyor. Dünyanın sadece belli bölgelerinde yetiştirilebilen kahve, en güzel çekirdeklerini oluşturabilmesi için birçok koşulun sağlanmasını istiyor. Yetiştiği yükseklik, bulunduğu bölgenin iklimi, kahvenin tadını doğrudan etkileyen faktörlerin başında yer alıyor.
Kahve Çekirdeği Türleri Nelerdir?
Gün içerisinde büyük keyifle içtiğimiz, piyasada daha fazla yer bulan kahvelerin çekirdekleri, genellikle Arabica türü olarak adlandırılıyor. Bunun dışında bir de Robusta çekirdekler bulunuyor. Bu iki farklı tür, farklı tatlar veriyor ve dünyadaki kahvelerin %90’ını oluşturuyor.
Arabica Kahve Çekirdekleri
Dünyadaki en kaliteli kahvenin hangisi olduğu sorulsa, açık ara bunun Arabica kahve çekirdeklerinden olduğunu söyleyebiliyoruz. Arabica kahve çekirdekleri ayrıca en popüler kahve olarak da geçiyor. Dünya kahvelerinin yaklaşık %60 kadarını oluşturuyor.
Bu lezzetli kahve çekirdeklerinin yüzyıllar önce Etiyopya’nın dağlık bölgelerinde ortaya çıktığı ve belki de şu ana kadar tüketilen ilk kahve çekirdekleri olduğu düşünülüyor. Arabica isminin nereden geldiği konusunda da net bir bilgi kayıtlarda bulunmuyor. Bu konuda en yaygın görüş 7. yüzyıl Arap coğrafyasında Yemen kahvelerinin popüler olmasından kaynaklı, Arabica olarak adlandırılıyor.
Arabica kahve çekirdeklerinin lezzetli olmasının yanı sıra bir dezavantajı da bulunuyor. Bu kahve çekirdekleri oldukça zor büyüyor. Bu nedenle Robusta gibi diğer çekirdeklere göre daha yüksek fiyattan satılıyor. Arabica çekirdekleri, büyümek için ekstra gölgeye, suya ve yüksek irtifaya ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle 600 metrenin üzerinde yükseklikte yetiştiriliyor. Ağaç tamamen büyüdüğünde 2 metre ile 4,5 metre arasında bir boya ulaşıyor. Ayrıca Arabica ağaçlarının hastalıklara karşı daha hassas bir yapısı bulunuyor. Bu nedenle yetiştirirken daha fazla ilgilenilmesi gerekiyor.
Robusta Kahve Çekirdekleri
Robusta, Arabica kadar olmasa da, ikinci en popüler kahve çekirdeği olarak geçiyor. Bu kahve çekirdeğinin Afrika’da ortaya çıktığı biliniyor. Şu anda da çoğunlukla Afrika ve Endonezya’da yetiştiriliyor. Ayrıca Vietnam’da da popüler kahve çekirdeği olarak bulunuyor. Burada yapılan kahve karışımlarına genellikle Robusta çekirdekleri de katılıyor. Robusta kahve çekirdekleri, fiyat olarak da daha uygun seçenek sunuyor. Bu nedenle de kahve karışımı yapanların özellikle tercihleri arasında yer alıyor.
Robusta kahve çekirdekleri, diğerlerine göre daha iri ve yuvarlak yapısı bulunuyor. Bu ağaçlar genellikle 4,5 ile 6 metre arasında bir büyüklüğe ulaşıyor. Yani Arabica ağaçlarından çok daha fazla büyüyor. Ayrıca Robusta çekirdekleri, daha düşük irtifalarda yetişebiliyor. Hastalıklara ve iklim değişikliğine karşı daha rahat direnebiliyor. Bu nedenle bu ağaçlar daha sert olarak kabul ediliyor.
Robusta kahveleri, sert ve daha acı olmasıyla biliniyor. Genellikle güçlü bir kokusu ve biraz düz, hatta neredeyse yanık bir tadı oluyor. Robusta kahve çekirdeklerinin Arabica çekirdeklerine göre önemli ölçüde daha fazla kafein içerdiği yapılan araştırmalar sonucu bulunuyor.
Kahve gurmeleri genellikle Robusta kahve yerine daha lezzetli olduğu için Arabica çekirdeklerini öneriyor. Ancak sert ve acı bir kahve seçeneği için Robusta’yı da denemeniz kullanıcılar tarafından tavsiye edilebiliyor.
Robusta kahve denemek istediğinizde %100 olarak bulmanız oldukça zor oluyor. Çoğunlukla karışım kahvelerin içerisinde belli oranda Arabica kahve çekirdekleri kullanılırken bir miktar da Robusta kullanılıyor. Bunların oranı karışımın kalitesine göre değişkenlik gösteriyor. Ayrıca hazır kahve tüketiyorsanız, bunlar içerisinde tamamen Robusta kahve çekirdekleri bulunuyor.
Liberica Kahve Çekirdekleri
Arabica ve Robusta kahve çekirdeklerinin dışında daha az olarak görülen bir diğer çekirdek türü de Liberica olarak geçiyor. Daha çok Orta ve Batı Afrika’ya özgü bir çekirdek olarak biliniyor. Keskin çiçek aromasının yanında dumanlı bir lezzeti bulunuyor.
Ağaç olarak Arabica ve Robusta ağaçlarından daha büyük bir ağaçta yetişiyor. Şekil olarak düzensiz olma eğiliminde olsa da, boyut ve genel görünüm olarak Robusta’ya daha yakın duruyor. Sıcak ve nemli iklimlere karşı toleransı yüksek oluyor ve düşük irtifada yetişebiliyor. Malezya kahve üretiminin yaklaşık %95’ini Liberica kahve oluşturuyor, ancak Amerika ve Avrupa pazarında pek kendine yer bulamıyor.
Excelsa Kahve Çekirdekleri
Dördüncü ana kahve çekirdeği türü Excelsa olarak adlandırılıyor. Daha önce ayrı bir tür olarak kabul edilmesine rağmen, son zamanlarda yapılan araştırmalar sonucu bilim insanları Excelsa kahve çekirdeklerini Liberica çeşidi olarak sınıflandırmayı tercih ediyor.
Excelsa kahve çekirdekleri neredeyse tamamen Güneydoğu Asya’da yetişiyor. Ayrıca bu bölgenin dışında da satışı pek olmuyor. Bu nedenle diğer bölgelerde yaygın olarak bulunamıyor.
Şekli Liberica ile aynı görünüyor. Hafif kavurma yapıldığında meyveli tatlar ortaya çıkarıyor. Ancak aroma ve kafein açısından oldukça hafif duruyor.
Dünyada Kahve Yetişen Bölgeler Hangileri?
Dünya çapında temel olarak üç ana kahve yetişme bölgesi bulunuyor. Bu üç bölge Orta ve Güney Amerika, Afrika ve Orta Doğu, Güneydoğu Asya olarak sınıflandırılabiliyor. Bu bölgelerin tümü, yaygın olarak “Çekirdek Kuşağı” olarak bilinen Yengeç Dönencesi ile Oğlak Dönencesi arasında kalan ekvator bölgesi boyunca yer alıyor. “Çekirdek Kuşağı” bölgesinde bulunan tropikal iklim ve deniz seviyesinden 800 ila 2.200 metre yüksekliğindeki yetiştime bölgelerinin bol olması, kahve çekirdeği yetiştirmek için tüm ideal koşulları sağlıyor.
Küresel pazardaki kahvelerin büyük çoğunluğu, “Çekirdek Kuşağı” içerisinde bulunan ana kahve yetiştirme bölgelerindeki yaklaşık 10 milyon hektarlık çiftliklerde yetiştiriliyor. Benzer bir enlem çevresinde yetişmelerine rağmen, bu bölgelerde yetişen kahveler çok farklı bölgesel tatlara sahip oluyor. Bu nedenle coğrafyaya göre lezzetinde büyük değişiklikler bulunuyor. Bu farklı tatlar, toprağın kimyası, hava durumu, güneş alma miktarı, yağış, rakım ve işleme yöntemlerindeki farklılıkların bir sonucu olarak ortaya çıkıyor.
Orta ve Güney Amerika Kahve Bölgeleri
Çekirdek Kuşağı’nın en tepesinde Orta Amerika’nın bulunduğunu söyleyebiliyoruz. Bu bölgedeki kahve çekirdeklerinin çoğu Guatemala, Nikaragua, El Salvador, Honduras ve Kosta Rika’dan geliyor.
Özellikle Kosta Rika, inanılmaz aromatik tatlara sahip olağanüstü kahveler yetiştirmek için gerekli koşullara sahip olmasıyla öne çıkıyor. Orta Amerika kahve çekirdekleri bir bütün olarak son derece dengeli, orta gövdeli ve yumuşak oluyor. Asiditesi orta düzeyde olmasının yanı sıra temiz ve parlak bir tada sahip olarak yetişiyor. Dünya genelindeki hemen hemen her özel kahve dükkanında en beğenilen kahve çeşidi olarak yerini alıyor.
Güney Amerika’daki kahve bölgeleri Brezilya, Kolombiya, Bolivya ve Ekvador’u kapsıyor. Bunlar arasında Kolombiya kahvesi en çok konuşulan ve dünyanın en popüler kahvesi olarak yerini alıyor. Ancak bu kadar popüler olmasına rağmen en çok üretilen kahve çekirdeği sıralamasında üçüncü sırayı alıyor. Dünyadaki en yüksek hacimli kahve üretimi yapılan ülkelerin başında Brezilya bulunuyor. Bu ünvanın son 150 yıldır Brezilya’nın elinde olmasının altında, bunun için mükemmel bir iklime sahip olması ve üstün yetiştirme koşullarının bulunması yatıyor. Tüm bu etkenler bir araya geldiğinde toplam yeşil kahve ve Arabica kahve üretimi konusunda liderliği başka bir ülkeye bırakmıyor.
Orta Amerika kahvesine çok benzer özelliklere sahip olmasına rağmen, Güney Amerika kahvesi genellikle daha hafif gövdeli yapısıyla öne çıkıyor. Biraz daha kremalı, temiz ve genellikle kayda değer bir çikolata tadı veriyor.
Afrika ve Orta Doğu Kahve Bölgeleri
Afrika kahve bölgeleri, Kenya, Etiyopya ve Tanzanya gibi birkaç ülkeyi kapsıyor. Diğer ülkeler arasında Ruanda, Burundi ve Uganda bulunuyor. Bu Afrika bölgeleri, tatlı, meyvemsi ve narin çiçek aromasıyla benzersiz ve karmaşık bir sabah aroması üretiyor. Çoğu Afrika kahvesi, Kenya Dağı’nın eteklerinde yer alan Kenya’dan geliyor ve çekirdekleri genellikle dolgun ve canlandırıcı kokularla dolu oluyor.
Etiyopya, dünya kahve pazarının yaklaşık %3’ünü oluşturan Afrika kahve bölgesinde de önemli bir üretici konumunda yer alıyor. Ayrıca Etiyopya’nın dış gelirinin yaklaşık %60’ı yalnızca kahve üretiminden sağlanıyor. Buradaki efsaneye göre de, kahve meyveleri ilk kez Etiyopya’da, hayvanların aşırı hareketli olduğunu fark eden bir çoban tarafından keşfediliyor. Bunu fark ettikten sonra hayvanların yediği kahve meyvesini toplayıp incelemeye başlıyor.
Günümüzde Etiyopya kahvesi esas olarak Sidamo, Harer ve Kaffa olmak üzere üç ana merkezdeki ağaçlardan toplanıyor. Etiyopya Arabica çeşitleri olarak Longberry, Shortberry ve Mocha bulunuyor. Bunlar arasından Longberry’nin, daha büyük çekirdeklere sahip olduğu görülüyor. Kalite ve lezzet bakımından da en üstün kahve çekirdeği olarak kabul ediliyor. Doğu Etiyopya’da yetişen Shortberry’nin ise, isminden de anlaşılacağı üzere daha küçük çekirdekleri bulunuyor. Ancak yine de kalite ve lezzet bakımından üstün olmasıyla öne çıkıyor. Shortberry kahve çekirdekleri, çiçek asiditesi ve meyveli böğürtlen notaları ile süslenmiş lezzetli baharatlı bir gövdeye sahip olarak yetişiyor. Bunların dışında kalan Mocha kahve çekirdeği çeşidi, karmaşık ve keskin baharat notaları, sulu narenciye ve zengin çikolata tadı ile tanınıyor ve oldukça aranan ürünler arasında yer alıyor.
Orta Doğu bölgesinin en büyük kahve üreticisi Yemen oluyor. Yemen’in kahve mahsulleri Etiyopya’dan geldiği için, bu bölgede üretilen kahveler Etiyopya kahve çekirdeklerine benzer nitelik ve özelliklere sahip olmasıyla biliniyor. Yemen kahvesi yetiştiricileri, tam gövdeli ve baharatlı bir demleme oluşturan çekirdekleri kuru olarak işliyor.
Güneydoğu Asya Kahve Bölgeleri
Kahve, Güneydoğu Asya bölgelerinde 17. yüzyılın sonlarından bu yana yetiştirilip tüketiliyor. Bu bölgede özellikle Vietnam ve Endonezya kahve çekirdekleriyle ünlü ülkeler arasında yer alıyor.
Endonezya’nın Sulawesi, Java ve Sumatra adaları, genellikle karışımlarda kullanılan farklı, tam gövdeli, zengin ve topraklı kahve çekirdekleri üretiyor. Burada yetişen kahve çekirdekleri, sulu meyve tadı ve ceviz aroması ile temiz ve pürüzsüz özelliklere sahip oluyor.
Vietnam, hafif, narin aromalı ve orta gövdeli çekirdekler üreten, dünyanın en büyük ikinci kahve ihracatçısı konumunda yer alıyor. Robusta ve Arabica da dahil olmak üzere Vietnam’ın mikro iklimlerinde çeşitli kahve türleri yetiştirilebiliyor. Bu bölgede mükemmel kahve üreticileri arasında sadece Endonezya ve Vietnam bulunmuyor. Sumatra’nın kahve üretme konusundaki itibarı, düşük asidite ve zengin bitter çikolata aromasındaki çekirdekleri ile her zaman liste başında yer alıyor. Kahve, Laos’un en büyük tarımsal ihracatı olarak yer alırken, Güney Laos bölgesi hafif narenciye ve çiçek notaları ile bilinen dünyanın en özel Arabica kahvelerinden bazılarını yetiştiriyor. Ayrıca Laos, Robusta kahvesini diğer ülkelere göre daha yüksek rakımda yetiştiriyor. Bu da Robusta’ları daha özel bir çekirdek haline getiriyor.
Siz de en iyi kahve ile ilgili her şeye tek noktadan kolaylıkla ulaşabilmek için buraya tıklayabilirsiniz.
