Geçtiğimiz dönemde, kripto para borsasında yer alan LUNA’nın çöküşü, ekonomi haberlerinin gündemine yerleşti. Bu haberle birlikte birçok kişi, Terra ve LUNA’nın ne olduğunu merak etmeye başladı. Peki Terra LUNA nedir? İşte Terra ve LUNA ile ilgili tüm merak edilenler ve detaylar…
Terra LUNA
Terra, LUNA madeni parasını ve TerraUSD dahil olmak üzere ilgili sabit madeni paraları barındıran blok zinciri. Terra, algoritmik sabit paralar için kullanılan bir blok zinciri (blockchain) protokolü ve ödeme platformu, LUNA ise kripto para birimi olarak öne çıkıyor. Bilmeyenler için ise kripto para (crypto coin); işlemleri güvence altına almak, ek birimlerin oluşturulmasını kontrol etmek ve dağıtılmış defter teknolojilerini kullanarak varlıkların transferini doğrulamak için kriptografi bilimini kullanan bir dijital değişim aracı olarak tanımlanıyor.
Satoshi Nakamato’nun 2009 yılında Bitcoin’i oluşturması ile kripto para sistemi ortaya çıktı. Daha sonra birçok “altcoin” yani alternatif kripto paraların çıkmasıyla kripto para piyasası popülerliğini arttırdı.
Terra Projesinin Mimarları: Do Kwon ve Daniel Shin
Terra LUNA projesi, 2018 yılında Güney Koreli girişimciler Do Kwon ve Daniel Shin tarafından ortaklaşa kurulan Terraform Labs tarafından oluşturuldu. Terraform Labs şirketinin CEO’su olan Do Kwon, blok zincir alanında yaptığı yatırımlar ve girişimler ile biliniyor. Daniel Shin ise Terra LUNA projesinin yanında Chai isimli ödeme firmasının kurucusu ve CEO’su olarak tanınıyor.
Proje, Terraform Labs’in Binance Labs dahil olmak üzere önde gelen yatırımcılarıyla 32 milyon Amerikan Doları finansman sağlanmasıyla başladı. 2019’da Terraform Labs, ilk kripto para birimi jetonunu piyasaya sürdü. Terra; 2022 yılı sonrasında Amerikan Doları, Güney Kore Wonu, Euro gibi para birimlerine sabitlenmiş bir stable coin yani sabit fiyatlı kripto para seçeneğine sahip oldu.
Terra’nın ana sabit parası Terra USD, Bitcoin ve Ethereum gibi kripto para birimleriyle ilişkili oynamayı azaltmayı amaçlıyor. Terra, merkez bankasıyla benzer şekilde hareket eden bir hazine tarafından yönetiliyor. Topluluk üyeleri, teşvik programları için rekabet eden teklifler sunabiliyor, teklifler ekosistemin geri kalanı tarafından incelenip oylanıyor ve en yüksek düzeyde benimsemeyi vaat edenler onaylanıyor.
Mayıs 2022 LUNA Krizi
Terra protokolü, Terra coinleri ve LUNA coin olmak üzere iki ana kripto para biriminden oluşuyordu. Terra üzerindeki en büyük stable coin, UST idi. LUNA coin, Mayıs 2022’de UST tarafında fiyat dengesinin bozulması ile ciddi bir kriz yaşadı ve bu olayla bütün kripto para piyasası sarsıldı.
Mayıs 2022’de, Terra blok zinciri üzerinde aktif olan UST’nin değerini kaybetmesi ile LUNA’nın fiyatı yüzde 99,99 düştü. Değeri teorik açıdan 1 USD’ye olan UST ise, yüzde 98’in üzerinde bir değer kaybına uğradı. LUNA, en yüksek seviyesi 119,51 dolardan neredeyse sıfıra düştü. Düşüş yaşanmadan önce 87 dolar üzerinden işlem gören LUNA, 11 Mayıs günü 0.0001 dolara kadar düştü. Bu olaydan önce LUNA, piyasadaki en büyük on kripto para biriminden biriydi. LUNA’nın çöküşü ile bir hafta içinde yaklaşık 45 milyar dolarlık kayıp yaşandı. 13 Mayıs’ta Terraform Labs, UST ve LUNA’nın düşen fiyatlarına yanıt olarak Terra blok zincirini geçici olarak durdurdu. Şirketin Bitcoin ve Luna Foundation Guard’dan alınan diğer kripto para birimi rezervleri aracılığıyla UST ve LUNA’yı stabilize etme girişimlerine rağmen, UST’nin USD’ye 1:1 sabitlenmesi gerçekleşmedi.
Çöküşün olası nedenleri arasında; çöküşten günler önce toplu para çekmeler, yatırımcıların kripto para birimleriyle ilgili endişeleri ve Bitcoin fiyatındaki düşüş yer alıyor. Çöküş sırasında, UST yakılarak LUNA’ya dönüştürüldü ve bu durum artan arz nedeniyle LUNA’nın fiyatının düşmesine neden oldu. Yaşananlar para birimleri arasındaki dengeleme mekanizmasını istikrarsız hale getirdi.
Terra 2.0
Yaşanan krizin sonrasında, Terra’yı kurtarmak için bir kurtarma planı ortaya çıktı. Ellerinde LUNA ve UST tutan kişilere, Terra 2.0 ile yeni blok zincir üzerindeki LUNA coinler dağıtıldı. Tüm bunların sonucunda da Terra 2.0 yani güncel olan LUNA coin ortaya çıktı. Terra 2.0 işlem görmeye başladığı ilk günlerde de değer kaybetti.
Kriz öncesinde LUNA coin, Terra üzerinde çıkarılan stable coinlerin fiyat oynamalarını engellemeye hizmet ediyordu. Sert çatallanma yaşanmadan önce Terra platformunda kullanıcılar, ellerindeki LUNA coinleri yakıp UST gibi coinler yaratabiliyorlardı. Örnek vermek gerekirse; 1 UST yaratabilmek için 1 USD değerinde LUNA coin yakılıyordu. Yakılan her LUNA coin ile dolaşımdaki miktar azalıyor ve böylelikle LUNA fiyatı bu işlemden pozitif yönde etkileniyordu. Ters durumda ise kullanıcılar, ellerinde olan 1 UST’yi mevcut piyasa fiyatı üzerinden 1 USD değerinde LUNA coine dönüştürebiliyorlardı. Bu durumda da dolaşımdaki LUNA coinlerin sayısı arttığı için fiyat üzerinde negatif durum oluşabiliyordu.
Terra kurucusu olan ve sert çatallanmayı yöneten kişi Do Kwon, yeni Terra 2.0 ile blok zincir üzerinde oluşturulacak stable coinlere karşılık olarak bundan sonra teminat tutulacağını açıkladı. Yaşanan tüm bu olaylardan sonra projenin kurucuları, Mayıs 2022 tarihinde sert çatallanmaya gittiler ve Terra 2.0 ile yeni bir blok zinciri yarattılar. Çatallanma birçok kripto para platformu tarafından desteklenerek yeni blok zinciri ile tekrar aktif hale geldi. Kripto para birimi, çoğu borsa tarafından listeden çıkarıldı ancak birkaç borsada hala mevcut.
Terra LUNA Krizi Sonrası Hükümetler Devreye Girdi
Terra LUNA krizi ile UST’de yaşanan oynamalar, algoritmik stable coinlerin etkililiğine olan güveni azalttı. Bu olay sonrası dünya genelinde pek çok ülke, stable coinleri ve genel olarak kripto paraları düzenlemek için adım atmaya başladı.
Yaşananlar sonrası, Do Kwon ve şirketine hem Güney Kore’de hem de ABD’de soruşturma açıldı. Güney Kore’de, Do Kwon ve Terra ekibi 80 milyon dolara yakın vergi kaçırmakla suçlanıyor. Yetkililer, UST’yi desteklemek ve dolar sabitini korumak amacıyla BTC sattıkları için Terra ekibine de soruşturma açtılar. ABD’de, Terra ekibine ve Do Kwon’a, UST’nin durumuyla ilgili soruşturma açıldı. Güney Kore, kripto para birimlerini düzenlemek için Dijital Varlık Komitesi kurulacağını duyurdu. Çin hükümeti, bu olayla stable coinler üzerinde daha büyük düzenleme ihtiyacına çağrı yaptı. Birleşik Krallık Hazinesi, Finansal Piyasa Altyapısı Özel İdare Rejimi’nin, dijital işlem varlığı firmaları üzerinde bir denetleme kuruluşu olarak hizmet sunması için bir tasarı yayınladı.
Yukarıda Terra Luna nedir tüm yönleriyle anlatmaya çalıştık.
Siz de yeni teknolojilere meraklı biri iseniz, en son teknolojik ürünleri buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz.
