Akıllı telefon ve bilgisayar gibi teknolojik cihazların çalışırken gerçekleştirdiği tüm işler aslında CPU tarafından yapılıyor. CPU’yu temel olarak bir elektronik cihazın beyni diye tanımlayabiliyoruz. Genellikle bilgisayarların sahip olduğu bir donanım olarak görülse de neredeyse tüm elektronik cihazlarda bulunuyor. Bu yazımızda CPU nedir anlatmaya çalışacağız.
CPU Nedir?
CPU ne demek açıklamak gerekirse, tanım olarak merkezi işlem birimi anlamına geliyor. CPU’yu oluşturmak için milyarlarca mikroskobik transistör kullanılıyor. Bu transistörler bir araya getirilerek üretilen çipe CPU deniyor. Bir CPU’nun iki ana bileşeni oluyor. Bunlardan birincisi aritmetik mantık birimi yani ALU, ikincisi ise kontrol birimi yani CU olarak adlandırılıyor.
Kontrol birimi, bilgisayarınızın ana belleğinden talimatları alıyor ve bu talimatları gerekli komutlara dönüştürüyor. Diğer yandan aritmetik mantık birimi, aldığı bu komutları yürütüyor ve ana belleğe kaydediyor. İsminden de anlaşılacağı gibi, aritmetik ve mantıksal işlemleri gerçekletiriyor. Toplama, çıkarma, çarpma ve bölme gibi matematiksel işlemleri yapıyor. Mantıksal işlemler için de sayılar, harfler ya da özel karakterler olabilen değerleri karşılaştırıyor.
CPU Ne İşe Yarar?
Bir CPU için genellikle bilgisayarın beyni deniyor. Bilgisayarınızdan direktifleri alan, yapılması gereken hesaplamaları yapan ve eylemleri yürüten bölüm oluyor. Biraz daha spesifik olarak baktığımızda, bir CPU’nun dört ana işlevi bulunuyor. Bunlar sırasıyla talimatları almak, kodunu çözmek, yürütmek ve saklamak olarak ayrılıyor.
CPU ilk olarak bilgisayarınızın belleğinden talimatları alıyor. Ardından bilgisayarın bu talimatları anlayabilmesi için kodları çözüyor. Bunu bilgisayarın anlayacağı dil olan 1 ve 0’lardan oluşan ikili talimatlara dönüştürüyor. Son olarak bu komutların yürütülmesini sağlıyor ve ortaya çıkan çıktıları hafızasında saklıyor.
CPU Nerede Bulunuyor?
Bir bilgisayarda CPU, sistemin kalbinde bulnuyor ve ana karta takılarak çalıştırılıyor. Bilgisayarınızın yan panelini söktüğünüzde CPU’yu görme imkanınız genellikle olmuyor. Çünkü CPU güçlü bir bileşen olduğu için uygun soğutma ortamının bulunması gerekiyor. Bu nedenle de soğutma fanının hemen altında bulunuyor.
Bir masaüstü bilgisayarda soğutma fanı ve CPU kolay çıkarılabilir olarak tasarlanıyor. Burada CPU’nun kolay değiştirilebilir olması hedefleniyor. Ancak bu değişikliği rastgele yapamıyoruz. Değiştireceğimiz CPU’nun öncelikle ana kartla uyumlu olması gerekiyor. Mevcut CPU’nun üzerinden 2 yıl gibi bir süre geçtiyse, yeni modelle değiştirmeden önce ana kartınızı da değiştirmeniz gerekebiliyor.
Öte yandan dizüstü bilgisayarınızda CPU ve soğutucunun çıkartılması imkansız denebilecek kadar zor oluyor. Bu nedenle işlemci ve ana kartı değiştirmek istediğinizde ya yetkili bir servise başvuru yapmanız ya da bunları değiştirilemez olarak kabul etmeniz gerekiyor.
Bilgisayarınız Hangi CPU’ya Sahip?
Windows işletim sistemine sahip bilgisayarınızın CPU marka ve modelini öğrenmek için öncelikle “Başlat” menüsünden “Ayarlar”a giriş yapıyorsunuz. Ayarlar uygulamasında açılan yan menüdeki “Sistem” seçeneğini seçtiğinizde yine yan kenar menüsünün en altında “Hakkında” bölümü bulunuyor. Hakkında menüsüne giriş yaptığımızda karşımıza bilgisayarın özelliklerini gösteren bir sayfa açılıyor. Bu özellikler altında CPU ya da İşlemci başlığında bilgilere ulaşabiliyorsunuz.
Eğer MacOS işletim sistemine sahip bilgisayarınız varsa ekranın sol üst köşesindeki Apple logosuna tıklıyorsunuz. Ardından “Bu Mac Hakkında” seçeneğini tıklıyorsunuz. “Genel Bakış” sekmesinde İşlemci’nin yanında CPU bilgilerinizi görebiliyorsunuz.
CPU Terimleri Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Farklı CPU modelleri arasında bilgi işlem performansı açısından büyük farklar oluyor. Genellikle bilgisayar üreticileri ürünlerini tanıtırken işlemcilerinin saat hızından ve çekirdek sayısından bahsediyor. Bunların ne anlama geldiğini bildiğimizde ihtiyacımız olan CPU modeline daha kolay karar verebiliyoruz.
CPU Hızı Nedir?
CPU’nun çalışma prensibine bakıldığında genellikle saat hızı yüksek olan CPU’ların daha hızlı çalıştığı düşünülebiliyor. Ancak burada farklı etkenlerin de devreye girdiğinin unutulmaması gerekiyor.
Bir CPU, her saniye farklı programlardan birçok komut alıyor ve bu komutu kapasitesine göre işliyor. Saat hızı, CPU’nun yürüttüğü saniye başına döngü sayısını Gigahertz yani GHz cinsinden ölçüyor. Saat hızı 3,2 GHz olan bir CPU, saniyede 3,2 milyar döngüyü tamamlayabiliyor. Bu değerler eski CPU’larda saniyede milyon döngü anlamına gelen megahertz (MGz) olarak ölçülüyordu.
Çok çekirdekli işlemciler geliştirilmeden önce CPU saat hızı işlemcileri karşılaştırmak için önemli bir kriter olarak bulunuyordu. Günümüzde gelinen noktada saat hızının yanı sıra çekirdek sayısı, CPU ön belleği ve güç tüketimi ile birlikte dikkate alınarak karşılaştırma yapılıyor. Video düzenleme ya da yüksek performans gerektiren işlerde çok çekirdekli CPU’lar oldukça iyi performans sergilerken, birçok yeni bilgisayar oyunlarının performansı hala en yüksek saat hızına sahip CPU’larla karşılanıyor.
CPU Çekirdek Sayısı Neden Önemlidir?
Bir CPU’nun verileri ne kadar hızlı işleyebileceği, sahip olduğu çekirdek sayısından da etkileniyor. Her çekirdek aslında kendi içinde birer CPU anlamına geliyor. Birçok program birden fazla çekirdeğin verileri aynı anda işleyerek çalışması için yazılıyor. Bu da bir programın çalışma hızını büyük ölçüde artırıyor. Günümüz bilgisayar teknolojisinde neredeyse tek çekirdekli CPU’lar bulunmuyor. En az çift çekirdekli CPU’ların yanında artık daha fazla 4 çekirdekli hatta 8 çekirdekli CPU’lar üretiliyor. Birden fazla çekirdeğe sahip CPU kullandığınızda kesinlikle bilgisayar hızınız artıyor ancak bu çalıştığınız programın türüne göre de değişkenlik gösteriyor. Video ve grafik tasarımı gibi performansa dayalı programlar genellikle birden fazla çekirdeği kullanabilecek şekilde tasarlanıyor. Bu sayede bilgisayarınız 4 çekirdekli CPU’ya sahipse çift çekirdekli olandan iki kat daha hızlı çalışıyorsunuz. Ancak bilgisayarınızda daha çok oyun oynuyorsanız, 4 çekirdekli ve çift çekirdekli bilgisayarların performansında bir değişiklik olmuyor. Bu nokta çekirdek sayısı değil CPU saat hızı etkili oluyor.
Yukarıda CPU nedir anlatmaya çalıştık.
Siz de en iyi CPU’lara sahip laptopları incelemek için buraya tıklayabilirsiniz.
