Bilgisayar kullanımımız artmaya başladıktan sonra içerisindeki donanım özelliklerini daha fazla inceler hale geliyoruz. Bilgisayar kullanan herkesin en azından bir kez duymuş olduğu kelimelerden biri de BIOS oluyor. Basic Input Output System yani Temel Giriş Çıkış Sistemi kelimelerinin kısaltması olan BIOS, bilgisayarınızın çalışması için gereken temel yapıtaşı olarak tanımlanıyor. Bilgisayarınızı açtığınızda aslında herhangi bir işletim sistemine erişimi olmuyor. Belleğine ya da sürücülerine ulaşamıyor. Sahip olduğu donanım işletim sistemini kendi başına yükleyemediği için bilgisayarın bu işlemleri başlatacak bir yazılıma ihtiyacı oluyor. Bilgisayarınızda yüklü olarak bulunan BIOS’un en önemli görevi, ana kartın üzerindeki bileşenleri başlatıyor ve sistemi önyükleme yapması için hazırlıyor. Bunun sonunda işletim sisteminin diğer programları yükleyebilmesi için kontrolü almasını sağlıyor. Peki BIOS nedir ne işe yarar gelin bakalım.
BİOS Ne İşe Yarar?
BIOS, bilgisayarınızın ana kartının üzerinde bulunuyor. Bu nedenle bilgisayarın ayrılmayan bir parçası olarak yer alıyor. Bilgisayarı kapattığınızda ya da format bile attığınızda BIOS her zaman yerinde duruyor.
Bilgisayarın temel donanımlarının yüklenmesini ve işletim sistemini önyükleme işine yarıyor. Bilgisayarınızı başlattığınızda BIOS, ana karta takılı olan ekipmanların gücünü ve performansını kontrol ediyor, RAM testini yapıyor, sabit sürücüleri tanıtıp onlara bağlanmasını sağlıyor. Bunların dışında bilgisayarın çalışmasıyla ilgili bazı testleri gerçekleştiriyor. Bunların yanı sıra bilgisayara bağlı mouse, klavye gibi çevre ekipmanlarının da doğru bir şekilde çalışıp çalışmadığına bakıyor. Hiçbir sorun bulunmuyorsa en son işletim sisteminin önyüklemesine geçiyor.
BIOS Hangi Sırayla Programları Başlatıyor?
BIOS’un bilgisayarı başlatırken kontrollerini belli bir sıraya göre yapılıyor. Öncelikle bilgisayarın saat üretecini kontrol ediyor. Sonrasında işlemci ve önbellekleri kontrol ettikten sonra yonga seti ve sistem belleği başlatılıyor. Ardından PCI aygıtları ve grafik denetleyicisinden sonra sabit sürücüler, klavye ve mouse denetlemesini tamamlıyor.
Bütün bu denetlemelerden sonra bilgisayarın işletim sisteminin önyüklemesini yapıyor ve son olarak tüm denetimleri ona bırakıyor. Sürücülerin önyükleme sırasını dışarıdan müdahale ile değiştirebiliyorsunuz. Bir flashdisk, DVD ya da sabit sürücüden önyükleme yapmanıza izin verebiliyor.
BIOS POST Nedir?
BIOS’un açılışta yaptığı bu kontrollerin tamamı POST olarak tanımlanıyor. Açılımı açılışta kendi kendine test anlamına geliyor. Bilgisayar her yeniden başlatıldığında bağlı olan bütün donanımların ve ekipmanların çalışıp çalışmadığını ve birbiriyle uyumunu kontrol ediyor. bilgisayarlar açılırken çoğu kez bir bip sesi duyuluyor. Bu ses BIOS’un POST işlemini başarıyla tamamladığını gösteriyor.
POST’tan sonra işletim sisteminin ön yüklemesini RAM’e yapıyor ve bilgisayarın açılmasını sağlıyor.
BIOS Güncelleme Nasıl Yapılır?
Tüm yazılım sistemlerinde olduğu gibi BIOS’un da daha kararlı çalışabilmesi için düzenli olarak güncellenmesi gerekiyor. Bu güncellemeler genellikle büyük bilgisayar şirketleri tarafından yayınlanıyor.
Bilgisayarınızdaki BIOS yazılımını güncellemek için öncelikle mevcut BIOS sürümünüzün ne olduğunu öğrenmeniz gerekiyor. Bunu öğrenmenin birkaç yolu olsa da en basit ve hızlı olanı sistem bilgisi aracını kullanmak oluyor. “Başlat” menüsüne bastıktan sonra arama kısmına sistem bilgisi yazıyorsunuz. Sistem Bilgisi menüsünden BIOS sürümünü ve tarihini görebiliyorsunuz.
BIOS güncel sürüm bilgisini öğrendikten sonra güncelleme işlemi yapabiliyorsunuz. BIOS’un kendi üreticisinden ya da bilgisayar üreticinizin web sitesinden, yeni bir güncelleme olup olmadığını kontrol edebiliyorsunuz. BIOS’un yeni bir sürümü olduğunu görürseniz indirebiliyorsunuz.
Bilgisayarınız için daha yeni ve güncel BIOS sürümünü indirdikten sonra güncellemeye hazırlanabiliyorsunuz. BIOS’u direkt olarak Windows üzerinden güncelleyecekseniz virüs koruma programlarının tamamen devre dışı bırakıldığından emin olmanız gerekiyor. Virüs programları güncelleme yaparken programı tanımadığı için zararlı yazılım olarak görebiliyor ve güncelleme yapılmasına izin vermeyebiliyor. BIOS’u güncellerken bilgisayarınızdaki güç kaynağının kesilmemiş olmasına dikkat ediyoruz. Eğer dizüstü bilgisayarınız için güncelleme yapmak istiyorsanız pilinin bitmeyeceğine emin oluyorsunuz. Emin değilseniz güç kaynağı takılı bir şekilde devam ediyorsunuz.
BIOS güncellemesi için her şeyi hazırladıktan sonra işleme başlamadan önce mevcut sürümün yedeğini almanız her zaman faydalı oluyor. BIOS güncellemesi sırasında bir şeyler ters gittiğinde yedeğini almanın oldukça faydasını görüyorsunuz. Güncelleme sırasında bir hata meydana geldiğinde yedeklemeden hemen eski sürümü hızlıca yükleyebiliyorsunuz. BIOS yedekleme için kolay ve hızlı bir şekilde işlem yapacağınız Backup Tollkit araçları kullanabiliyorsunuz.
BIOS Ayarları Nasıl Yapılır?
Günümüzde yeni üretilen birçok bilgisayarın anakartı üzerinde yerleşik olarak BIOS’un yedeği de bulunuyor. Bu sayede sizin herhangi bir yedekleme yapmanıza gerek kalmadan güvenle BIOS güncelleme işlemini yapabiliyorsanız. Güncelleme sırasında bir şeyler ters gittiğinde BIOS’u fabrika ayarlarına hemen döndürebiliyorsunuz.
Bilgisayarınızı ilk başlattığınızda ekrana ya anakart üreticisinin logosu geliyor ya da POST sonucu bilgileri yer alıyor. Bunlardan birisini ekranda gördüğünüzde klavyenizdeki F2 tuşuna basıyorsunuz. F2 tuşu klavyenizdeki “Kurulum” tuşu olarak geçiyor. Böylece bilgisayarın BIOS ekranlarını tamamen görebiliyorsunuz. BIOS ekranı normal kullanmaya alışık olduğumuz ekranlar gibi olmuyor. BIOS ekranında bir bilgiye gitmek istediğinizde klavyenizin yön tuşlarını kullanarak hareket edebiliyorsunuz.
CMOS Ekranı Özellikleri
Standart bir CMOS ekranında şu an, saat ve tarih ayarları, disket ve sabit sürücüler, klavye ve mouse ayarları bulunuyor. Tarih ve saat ayarı için herhangi bir işlem yapmanıza gerek kalmıyor.
Gelişmiş BIOS Özellikleri
Bilgisayarınızın ön yükleme sıralamasını istediğiniz gibi düzenleme şansınız bulunuyor. Bunun için öncelikle bilgisayarınızın BIOS ekranından “Gelişmiş Özellikler” menüsüne geliyorsunuz. Ardından aşağı ok ile ilerleyerek “Ön Yükleme Sıralaması” seçeneği ile ilerliyorsunuz. Sıralama seçeneğinin içine girdiğinizde değişiklik yapabileceğiniz seçenekler karşınıza çıkıyor.
Yukarıda BIOS nedir ne işe yarar bilgi sahibi olduk.
Siz de en iyi bilgisayarları incelemek için buraya tıklayabilirsiniz.
